Goudklank | 2023
Bouke Groen

Gebroken porselein wordt in Japan vaak gerepareerd met gouden lak. De imperfectie
van de breuk wordt gezien als een uniek stuk geschiedenis van het object en de
zichtbaarheid draagt bij aan de schoonheid. Deze gouden verbinding heet Kintsugi.

In het Vierheemskinderstraatje verbindt een gouden lijn de huizen met elkaar.
’s Avonds licht de lijn op, een leidraad door de nacht.
Sta stil op een gouden tegel en luister.
Zijn het de weeskinderen die je hoort? Of juist de stemmen van de toekomst?
Volg de gouden lijn en loop door de tijd.

Beeld: Heleen Haijtema

Goudklank is een kunstwerk bestaande uit een gouden lijn in de bestrating en gezongen composities. Kintsugi (gouden verbinding) is de Japanse kunst van het repareren van gebroken keramiek met goudkleurige lak. De barsten in een keramieken voorwerp benadrukken de schoonheid van imperfectie en vergankelijkheid en onthullen zo een deel van zijn geschiedenis.

Met dit ambacht, maar vooral met deze filosofie, is het Vierheemskinderstraatje benaderd. Van dit straatje – wat in verval is geraakt, herbouwd is en heringericht – zou je kunnen zeggen dat het in delen uit elkaar is gevallen en gebroken. De insteek van dit kunstwerk is om dit niet te willen veranderen, maar juist om het te accepteren en te vieren. Met de filosofie van Kintsugi wordt het Vierheemskinderstraatje een waardevolle plek waar de vergankelijkheid zichtbaar is en de geschiedenis voelbaar.

Midden op de straat is tussen de stenen ‘goud’ ingelegd. Zo ontstaat er een gouden breuklijn die de verschillende delen van het straatje met elkaar verbindt en waar mens en verkeer zich overheen en langs bewegen. In de avond is de glinsterende lijn zichtbaar dankzij de verlichting die boven de gehele lengte van de straat hangt.

Een belangrijke functie van het straatje is de verbinding tussen de Markt en de Herenstraat. Veel mensen maken gebruik van deze doorgang en het kunstwerk benadrukt dit als een moment van verandering. Verdeeld over het straatje zijn zes gouden tegels te vinden. Als je op een tegel gaat staan, hoor je na een aantal seconden een gezongen muziekstuk. Er zijn verschillende composities te horen en deze zijn speciaal geschreven voor het straatje en Culemborg.

Geïnspireerd door het straatje, het weeshuis en Culemborg hebben Renske de Boer, Willem van Merwijk, Atser Damsma en Pelle van Esch composities geschreven die ongeveer 1 minuut duren. Meer informatie over de componisten vind je op deze pagina.

Over Bouke Groen

Bouke Groen (1981) heeft voor het Vierheemskinderstraatje Goudklank bedacht en ontwikkeld. Hij is sinds 2008 werkzaam als beeldend kunstenaar. Sindsdien heeft hij onder andere geëxposeerd tijdens Oerol, de IJsselbiënnale, het Nederlands Film Festival, GEM in Den Haag, het Fries Museum, STUK in Leuven (BE), Soundlands in Wales (UK), Survival in Wroclaw (POL). Hij is woonachtig in Tynaarlo, maar werkt eigenlijk overal. Daarnaast begeleidt hij kunstenaars, doet assessments en geeft les.

Bouke Groen onderzoekt en bevraagt in zijn werk onbewuste mechanismen die we toepassen in onze omgang met elkaar en onze leefomgeving. De focus ligt specifiek op de onderstroom van filtermechanismen, onderliggende afspraken, drijfveren en aannames. Datgene wat ten grondslag ligt aan hoe we relaties leggen tussen onszelf en wat zich om ons heen bevindt. Door de kijker te betrekken in het onderzoek, ontdekt en ervaart de kijker zijn eigen (onbewuste) connectie met zijn omgeving en andere mensen.

Over de Componisten

Renske De Boer

Van de kleuterjuf kreeg Renske de Boer (1989) op haar kop omdat ze haar vuistjes niet wilde opstapelen bij het zingen van ‘deze vuist op deze vuist’. Maar gelukkig ontdekte ze op 7-jarige leeftijd Bluesette van de Belgische jazzmuzikant Toots Thielemans, waardoor ze leerde dat er iets bestond dat ‘jazz’ heette. In die wereld kon ze zingen op een manier die voor haar goed voelde. Renske de Boer studeerde aan het Prins Claus Conservatorium in Groningen en staat regelmatig op het podium met haar band The Originators. Haar droom kwam uit toen ze een album uitbracht met een van haar grote helden in de Nederlandse ska/reggae-scène. Naast haar zang-, perform- en docentwerk heeft Renske de Boer gecomponeerd voor verschillende projecten en artiesten.

Willem van Merwijk – Guillermo Lago

Willem van Merwijk (1960) besloot op 17-jarige leeftijd carrière te maken in de muziek en startte als uitvoerend muzikant/saxofonist. Op 25-jarige leeftijd begon hij met arrangeren, eerst vooral voor amateurs en het Aurelia Saxofoonkwartet (zijn eigen kamermuziekensemble) en daarna steeds meer voor andere professionals. Tot op de dag van vandaag is hij een toegewijd leraar, zowel op amateur- als op professioneel niveau. Op 46-jarige leeftijd begon hij met componeren en koos als pseudoniem de naam Guillermo Lago: het componerende alter ego van muzikant Willem van Merwijk. Hij ontdekte zo een nieuwe manier om zijn muzikale ideeën uit te drukken. Stap voor stap is componeren zijn steunpilaar geworden. Lago’s werk wordt over de hele wereld uitgevoerd, is te vinden op tal van cd’s en op streamingplatforms. Hij krijgt opdrachten van de meest uiteenlopende (kamermuziek)ensembles, orkesten, koren uit binnen- en buitenland. Ook besteedt hij tijd aan composities naar eigen wens en ontwikkelt hij als autodidact in alle vrijheid ideeën.

Website https://willemvanmerwijk.com/

Atser Damsma

Atser Damsma is muzikant en wetenschappelijk onderzoeker. Als muzikant en producer heeft hij op nationale en internationale podia gespeeld met de bands Daily Bread, Yakumo en Ohslo. Daarnaast heeft hij meegewerkt aan verschillende geluidsinstallaties. Als cognitief neurowetenschapper aan de Universiteit van Amsterdam onderzoekt hij hoe ritme door het brein wordt verwerkt wanneer we naar muziek luisteren. Hierbij maakt hij gebruik van computermodellen en hersenmetingen. Hij promoveerde in 2020 aan de Universiteit van Groningen op onderzoek naar timing.

Pelle van Esch

Pelle van Esch (2001) is componist en bastrombonist. Als uitvoerend musicus won hij vele prijzen in nationale en internationale concoursen. Naast zijn positie als bastrombonist van het Noord Nederlands Orkest is hij ook een veelgevraagd solist. Hij volgde compositielessen bij Reza Namavar en Peter Adriaansz. Als tienjarige schitterde Pelle van Esch met zijn eigen compositie ‘Strange Birds’ in het Nieuwjaarsconcert van het Nederlands Blazersensemble. Drie jaar later herhaalde hij dit kunststuk met ‘Orphan’. In 2017 werd zijn werk ‘1967’ bekroond met een tweede prijs in het prestigieuze Prinses Christina Concours voor componisten. Intussen heeft hij vele composities op zijn naam staan en schreef hij onder andere voor het Residentieorkest, de Marinierskapel en Tania Kross. Zijn visie op de wereld laat Pelle van Esch horen in zijn composities, die uitgesproken van karakter zijn. Zij roepen steevast een reactie op bij de luisteraar en passen daardoor uitstekend in het huidige tijdgewricht.

 

De muziek is tot stand gekomen met medewerking van:

– Anthony Zielhorst, advies composities, Culemborg

– Mousme Brocaar, vocalist, Groningen

– Bonne van der Wal, opnames en mastering, Leeuwarden

Vierheemskinderstraat

De Vierheemskinderstraat in Culemborg vormt de verbinding tussen het stadshart (de Markt) en de Herenstraat waar het Elisabeth Weeshuis Museum zich bevindt. Het straatje is daarmee de looproute voor bezoekers aan het stadscentrum naar het museum en omgekeerd.

Het voormalige aanzien van het straatje paste niet bij de mooie historische kern van Culemborg en het monumentale Elisabeth Weeshuis waarin het museum gevestigd is. De Vierheemskinderstraat verdiende in de ogen van het museum, de gemeente en vele anderen een opwaardering. Hieruit ontstond het idee voor herinrichting door middel van een kunsttoepassing.

Het resultaat is een Vierheemskinderstraat met aantrekkingskracht, die passanten stimuleert om erdoorheen te lopen. Onderweg sta je even stil bij het gezang. De totaalervaring geeft je iets mee over de geschiedenis van het straatje en biedt een connectie met de voormalige kinderen in het Weeshuis.

2017 – 2023

Als initiatiefnemer van het project organiseerde het Elisabeth Weeshuis Museum in februari 2017 een mini-symposium over verleden en toekomst van het straatje. Aanwezig waren omwonenden en vertegenwoordigers van de gemeente en diverse Culemborgse organisaties die zich bij het onderwerp betrokken voelden. Het idee van een kunstwerk in het straatje werd breed gedeeld.

Een klankbordgroep stelde een programma van eisen op en nodigde enkele kunstenaars uit een voorstel te doen. Het kunstwerk Goudklank van Bouke Groen kreeg de voorkeur.

Door diverse omstandigheden (waaronder corona en de energiecrisis) liep het vervolg op een aantal punten vertraging op. Maar de Gemeente Culemborg, de Provincie Gelderland en het Cultuurfonds Culemborg maakten op belangrijke momenten de voortgang ook financieel mogelijk, waardoor Goudklank na een traject van vijf jaar in maart 2023 officieel het licht heeft gezien.

De uitvoering

Goudklank bestaat uit meerdere elementen die ieder een nadere uitwerking vroegen. Zo is de messing lijn stevig tussen de straattegels verankerd, is het gezang alleen te horen zolang je op een bijbehorende tegel staat en is er gekozen voor beplanting die in deze specifieke setting het beste groeit en bloeit.

Een groep bedrijven stond de kunstenaar in dit proces bij:

  •  Bussel Engineering, Franeker
  •  SLR Theatertechniek, Beusichem
  •  Jonkers Schroeffunderingen, Rossum
  •  Grasveld landschapsarchitecten, Culemborg
  •  Gebr. De Ronde, Beusichem
  •  Posseth Montage, Dronrijp
  •  Bonne van der Wal opnames en mastering, Leeuwarden
  •  Anthony Zielhorst advies composities, Culemborg

Jouw eigen Goudklank

Nu kun jij het straatje ervaren en jouw persoonlijke kleur geven. Iedere keer als je erdoor loopt, zal het anders zijn. Wat zie je? Wat hoor je? Wat komt er in je op en wat neem je mee?

We wensen je keer op keer een bijzondere Goudklank toe.